De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), Wet Verduidelijking Arbeidsrelaties (Vbar) en de Wet Toezicht Toelating Arbeidsmarkt (WTTA) vormen samen een complex regelgevend kader dat een directe impact heeft op het professionele en financiële landschap van zzp’ers.
Het Nederlandse systeem van arbeidsverhoudingen heeft belangrijke veranderingen doorgemaakt sinds de afschaffing van de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) in 2016. Deze stap markeerde het begin van een periode van onzekerheid voor zzp’ers, waarin duidelijke kaders voor zelfstandig ondernemerschap vaak ontbraken.
De afgelopen acht jaar heeft de overheid getracht deze onzekerheid te adresseren met nieuwe wetgeving zoals de Wet DBA, die tot doel heeft de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en zelfstandigen te verduidelijken.
Desalniettemin blijft de Wet DBA onderwerp van gesprek en aanpassing. In november is een belangrijk moment geweest met betrekking tot de handhaving van de Wet DBA die gepland staat voor 1 januari 2025.
Parallel aan de Wet DBA is de Wet Vbar geïntroduceerd, welke de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer verder specificeert met betrekking tot de onder- en bovenkant van de contractmarkt. Het doel is om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en een duidelijker onderscheid te maken tussen zelfstandigen en werknemers in loondienst.
Daarnaast is de WTTA in het leven geroepen, een wet die de eisen waaraan alle arbeidsbemiddelaars moeten voldoen aanscherpt en die ook van invloed is op de markt voor zzp’ers. Deze wet richt zich onder andere op de bestrijding van malafide praktijken binnen de uitzendbranche, arbeidsmigratie en op de voorkoming van schijnzelfstandigheid.
Deze wetgeving en de bijbehorende uitvoeringsproblematiek hebben geleid tot een reeks internetconsultaties en parlementaire discussies, die uitmonden in voortdurende aanpassingen en een zoektocht naar een werkbare balans voor alle betrokken partijen. In de complexe realiteit van deze wetgeving is het voor zzp’ers zaak om voortdurend alert te blijven op de veranderende eisen en implicaties voor hun praktijk.
Wet DBA
De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) verving de VAR en had als doel de verhouding tussen opdrachtgever en zzp’er duidelijker te maken. Deze wet introduceerde modelovereenkomsten om de relatie tussen zelfstandigen en hun opdrachtgevers te kaderen, bedoeld om schijnzelfstandigheid te verminderen.
“De belofte om binnenkort met duidelijkere richtlijnen te komen is cruciaal voor zzp’ers die zoeken naar houvast en zekerheid in hun werkzaamheden.”
Echter, de implementatie ervan heeft geleid tot veel verwarring en kritiek, met name door de complexiteit en de gehanteerde criteria voor zelfstandigheid. De handhaving van de Wet DBA is na veel uitstel gepland voor 1 januari 2025, waarbij zowel opdrachtgevers als zzp'ers zich moeten voorbereiden op mogelijke controle vanuit de Belastingdienst.
Impact op zzp’ers
De recente wetswijzigingen brengen een aanzienlijke impact met zich mee voor zzp’ers. Een van de meest directe gevolgen is de noodzaak voor herbeoordeling van de arbeidsrelatie met opdrachtgevers.
De Wet DBA vereist dat deze relaties vrij zijn van gezag, wat betekent dat zzp’ers meer autonomie moeten hebben over hoe zij hun werk uitvoeren. Dit kan leiden tot aanpassingen in contracten en de manier van werken.
“Zzp’ers moeten alert zijn op de berichtgeving van de Belastingdienst en eventuele nieuwe richtlijnen grondig bestuderen.”
De Wet Vbar, met zijn nadruk op tariefgrenzen, kan de prijsstelling van diensten compliceren. Zzp’ers die voorheen onder een vast tarief werkten, kunnen zich genoodzaakt zien om hun tarieven te herzien om te voldoen aan de criteria voor zelfstandigheid. De uitdaging ligt in het vaststellen van een tarief dat de zelfstandigheid benadrukt zonder competitief nadeel te ondervinden.
Voor wat betreft de WTTA, dienen freelancers die via arbeidsbemiddelaars worden ingehuurd zich ervan te verzekeren dat deze bemiddelaars voldoen aan de nieuwe eisen. Dit kan invloed hebben op de keuze voor bepaalde bemiddelingsbureaus en op de voorwaarden waaronder zzp’ers worden ingezet. Naast juridische conformiteit, ontstaat er ook onzekerheid over de positie van zzp’ers bij aanbestedingen en overheidsopdrachten. Er is een groeiende voorkeur voor het inzetten van personeel in loondienst, wat de kansen voor zzp’ers op deze markt kan beperken.
Deze trend benadrukt de noodzaak voor zzp’ers om hun unieke waardepropositie en flexibiliteit te benutten als een concurrentievoordeel. Het is tevens belangrijk dat zzp’ers proactief communiceren met hun opdrachtgevers over de implicaties van de wetgeving. Een heldere dialoog kan helpen bij het gezamenlijk navigeren door de complexiteit van de wetten en het waarborgen van een duurzame samenwerkingsrelatie
Tot slot is er de aankomende handhaving, die extra druk legt op zzp’ers om te zorgen voor naleving van de wetgeving om sancties en boetes te vermijden. Het vereist van zzp’ers dat zij voortdurend op de hoogte zijn van ontwikkelingen en bereid zijn hun werkwijzen aan te passen aan de veranderende wet- en regelgeving.
Praktische richtlijnen voor naleving
Voor zzp'ers is het van belang om praktische stappen te ondernemen om aan de nieuwe wetgeving te voldoen. Allereerst is het cruciaal om te zorgen voor een gedegen administratie waaruit de zelfstandigheid blijkt. Dit omvat duidelijke overeenkomsten die de onafhankelijke aard van de werkzaamheden benadrukken, vrij van gezag en inbedding zoals bedoeld in de Wet DBA en Wet Vbar.
Zzp’ers moeten ook alert zijn op de berichtgeving van de Belastingdienst en eventuele nieuwe richtlijnen grondig bestuderen. Daarnaast is het verstandig om deel te nemen aan internetconsultaties en gebruik te maken van de mogelijkheid om feedback te geven op de wetten die hun werk beïnvloeden.
Het is aan te bevelen om professioneel advies in te winnen over de specifieke impact van deze wetten op individuele bedrijfsvoering. Door samen te werken met juridische adviseurs of brancheorganisaties kunnen zzp’ers zich verzekeren van de beste praktijken voor compliance en het voorkomen van schijnzelfstandigheid.